Het wapen van Gouda
Per Aspera ad Astra
Door de doornen naar de sterren
Geschiedenis
Pieter van Brakel
De geschiedenis van de Goudsche Courant
Geschiedenis van de Korte en Lange Tiendeweg
Kasteel van Gouda
Duizend jaar Gouda Een stadsgeschiedenis
De geschiedenis van molen 't Slot
Geschiedenis van Gouda (informatie uit Encarta)
De naam Gouda (Golda, Die Goude) is ontleend aan het riviertje de Gouwe, dat reeds in 12de-eeuwse akten
wordt vermeld.
Gouda werd in 1272 door graaf Floris V stadsrechten verleend en dankt haar ontwikkeling aan de ligging
op een kruispunt van land- en waterwegen; tolrecht en een speciaal privilege dat schippers verplichtte
de stad aan te doen indien zij ook maar in de buurt kwamen, brachten grote rijkdom.
Na de grote branden van 1361 en 1438 werd de stad herbouwd en ontstonden rond de stad verschillende
kloostercomplexen.
Hoewel Gouda een betrekkelijk jonge stad was had zij in 1795 als een van de zes grote steden van
Holland zitting in de Staten. In de 15de eeuw was ze een bolwerk van de Hoeken en o.m. het belangrijkste
steunpunt van Jacoba van Beieren in Holland.
In 1572 stonden het prinsgezinde volk en de arme burgerij tegenover de Spaans gezinde magistraat en
rijke burgerij; door list kregen de geuzen de stad in handen. Samen met Amsterdam was Gouda een van de
belangrijkste tegenstanders van het voorstel tot het opdragen van de grafelijkheid aan Willem van Oranje.
In het begin van de 17de eeuw had Gouda haar betekenis als handelsstad met bierbrouwerijen en
lakenindustrie praktisch geheel verloren. In die tijd kwam de pijpenindustrie op (374 bedrijfjes). Het
inwonertal steeg tegen het midden van de 18de eeuw tot ruim 17000, maar zakte rond het begin van de
19de eeuw nadat de pijpenindustrie in verval was geraakt tot een dieptepunt.
De Industriële Revolutie in de tweede helft van de 19de eeuw bracht weer enige welvaart. De aanleg van
de spoorlijnen en het toenemen in belang van het wegtransport maakten dat de stad weer opleefde als
verkeersknooppunt. Het grondgebied van de gemeente werd in 1870 uitgebreid met delen van de
voormalige gemeenten Broek en Stein en in 1985 met delen van de eveneens opgeheven gemeenten Gouderak
en Haastrecht.
Bron: De Digitale Stad Gouda.
De ontsnapping van Pieter van Brakel uit het tuchthuis van Gouda, door J.D. Lafeber.
(beknopte bewerking van een artikel dat eerder verschenen in in De Schatkamer, regionaal historisch
tijdschrift, jaargang 6, aflevering 3 - december 1992)
Pieter van Brakel, spion en oplichter.
Pieter van Brakel, een Boskoopse boomkweker, raakt in 1782 betrokken bij een soort spionage-schandaal
tijdens de vierde Engelse Oorlog.
Lees verder bij: Jan Lafeber (geschiedenis, genealogie en
Gouda).
Sijthoff Pers heeft lange tijd behoord tot de oudste en grootste uitgeversconcerns van ons land. Het
was al in 1850, dat Albertus Willem Sijthoff (1829-1913) het besluit nam om in Leiden een drukkerij /
uitgeverij te beginnen. Daarmee legde hij de grondslag voor een onderneming, die uitgroeide tot één van
de grootste verstrekkers van gedrukte informatie van Nederland.
Dat is een belangrijk gegeven - omdat het beschikken over heldere en pluriforme informatie een eerste
voorwaarde is voor het nemen van gefundeerde besluiten, en daarmee ook de basis vormt van onze
parlementaire democratie en ons zo breed gewaardeerd maatschappelijk bestel.
Tegen die achtergrond is het een positief te noemen initiatief, dat in Gouda de drukker-uitgever
Adriaan Brinkman op 1 april 1862 de stoot gaf tot het oprichten van de 'Goudsche Courant' - een dagblad,
dat vervolgens zou uitgroeien tot een begrip in de stad Gouda en wijde regio.
Ruim 65 jaar geleden verwierf de familie Sijthoff de 'Goudsche Courant' in eigendom, en zette deze
uitgave voort. Eerst gebeurde dat in Rotterdam, later vanuit Den Haag
en Rijswijk.
De 'Goudsche Courant' heeft bij mij persoonlijk, als uitgever, een heel speciale plek ingenomen. Niet
alleen omdat de 'Goudsche Courant', opgericht op 1 april 1862, het oudste dagblad van ons SP-concern
was - en dus aanzienlijk ouder dan ons hoofdblad, de 'Haagsche Courant'.
Het was ook vanwege het feit dat de 'Goudsche Courant' - gekenmerkt door een middelgrote oplage en een
journalistieke staf van tamelijk bescheiden omvang - een zeer duidelijke maatschappelijke betrokkenheid
betoonde, en dat bovendien gedurende een lange periode.
Lees verder bij: Geschiedenis van de Goudsche Courant
deel 1.
De Tiendeweg was reeds van oudsher de belangrijkste toegangsweg voor de stad Gouda vanuit het oosten.
Zij liep aanvankelijk van de Tiendewegbrug langs de St. Janskerk tot de Torenstraat en kwam daardoor
dus uit op de Wijdstraat. De huidige Korte Tiendeweg bestond toen nog niet.
Omstreeks 1460 werd de Tiendeweg gesplitst in een Lange en een Korte. De Lange Tiendeweg liep van de
Tiendewegbrug tot aan de Zeugstraat/Bostel-brug. De Korte Tiendeweg liep van dat punt tot Achter de
Kerk. In ongeveer 1500 werd het straatje dat toen inmiddels lag tussen de Markt en de Tiendeweg (en dat
Kerkstraat heette) bij de Tiendeweg getrokken. Vanaf dat moment werd het gedeelte tussen de Markt en de
Zeugstraat/Bostelbrug de Korte of Kromme Tiendeweg genoemd. In 1907 werd de huidige situatie met
benaming ingesteld.
Lees verder bij: Geschiedenis van de Korte en Lange
Tiendeweg.
Het kasteel van Gouda was een laat-middeleeuws machtscentrum, van waaruit het gebied rond de ingang van
de Haven werd beheerst. De Haven is, waarschijnlijk nadat deze iets in westelijke richting was verlegd,
de uitmonding van de rivier de Gouwe in de Hollandsche IJssel. Vanaf de IJssel gezien lag het kasteel
rechts van de huidige Havensluis, met de zuidelijke muren als onderdeel van de stadsmuren, vrijwel tot
in het water van de rivier.
Huidige situatie
Op de funderingen van het voormalige kasteel staat thans de stellingmolen uit 1832, een volmolen uit
1631 met enkele woningen. Een deel van de stadsmuur is nog zichtbaar als onderdeel van bebouwing ter
plaatse en in het Houtmansplantsoen is de fundatie van de noord-oostelijke toren zichtbaar. Het er
achter gelegen kasteelterrein is onderdeel van het Houtmansplantsoen. De keldergewelven, die bij de
sloop in de grond zijn achter gebleven, zijn op verzoek, bij de VVV, te bezichtigen.
Bron: Wikipedia Kasteel van Gouda (dec 2005)
P.H.A.M. Abels e.a. (red)
Duizend jaar Gouda
Een stadsgeschiedenis
Co-auteurs: K. Goudriaan, N.D.B. Habermehl en J.H. Kompagnie
Bijna twee eeuwen geleden verscheen voor het laatst een complete stadsgeschiedenis van Gouda.
Sedertdien zijn enkele duizenden boeken en artikelen verschenen, waarin het Goudse verleden stukje bij
beetje verder werd uitgediept. Historische Vereniging Die Goude heeft haar zeventigjarig bestaan
aangegrepen om deze legpuzzel ineen te schuiven tot een volledig nieuwe beschrijving van de nu
duizendjarige geschiedenis van deze stad.
Bron: Noord Nederlandsche Boekhandel - www.internetboekhandel.nl
In 1581 verleende het stadsbestuur om op het huidige molenerf een standerdmolen te bouwen op de
fundamenten van het kort tevoren gesloopte kasteel van de Heeren van Ter Gouw.
Molen 't SlotDe huidige molen is de derde molen op deze plaats en werd gebouwd na afbranden van een achtkante stellingmolen op Paasdag 1831.
Sinds 1962 is de molen eigendom van de gemeente Gouda.
Bron: Vereniging De Hollandsche Molen Bezienswaardigheid
De route van de stadswandeling voert nu van de Agnietenkapel aan de Nieuwe Markt, via de rechts gelegen Zeugstraat, de Tiendeweg dwars overstekend, naar de in het verlengde gelegen Jeruzalemstraat.
Links in een plantsoentje ligt het Joodse Poortje.
Het is een monument ter nagedachtenis van de joodse Gouwenaars die in de Tweede Wereldoorlog werden weggevoerd.
Bron: www.goudacity.nl/stadswandeling/index.htm.
Het Joodse Poortje
Gelinkt van: www.goudacity.nl.
Lazaruspoortje
Gelinkt van: www.goudacity.nl.
Wie oversteekt naar de St.-Janskerk passeert aan de linkerkant het Lazaruspoortje (foto), anno 1609.
Het is ontworpen door de beeldhouwer Gregorius Cool en brengt in beeld de bijbelse gelijkenis van de
arme Lazarus en de rijke man, van wiens tafel Lazarus de kruimels at.
Het stond aanvankelijk op een andere plaats (aan het Nonnenwater) en vormde de ingang van de
soepkeuken waar vroeger aan de armen soep werd uitgedeeld.
Het werd afgebroken, doch vervolgens weer steen voor steen opgebouwd.
Complementair
Amazigh festival Gouda
In 2005 werd "400 jaar betrekkingen tussen Nederland en Marokko" gevierd. Een gebeurtenis die Gouda
niet ongemerkt voorbij zal laten gaan. Want het 8ste Amazigh Festival van Stichting Nokour zal dit
jaar grootschalig zijn. In samenwerking met Alouan en Tawiza presenteert Stichting Nokour het Amazigh
Festival Gouda, een cultureel en educatief evenement in Gouda. Op het programma staan artiesten als
Imetlaâ & NL-Mundo, Khalid Izri en Milouda & Tarwa N Chikh Muhand. Maar ook theater en exposities,
zoals theatergroep Kaktus, theatergroep Ayned, kunstwerken van Abbtoy en Messoudi. Naast muziek,
theater en kunst is er een unieke foto expositie "Rif 1940-1960" van de Amerikaanse antropoloog David
Hart. Verder zijn er inhoudelijke lezingen over cultuur en de samenleving.
Gouda dankt haar omvangrijk Marokkaanse gemeenschap aan de gastarbeiders uit het Rif. Zij kwamen met
het idee tijdelijk in Nederland te werken om daarna weer terug te gaan. Het hoge Rif gebergte werd
geconfronteerd met een vlak landschap van enkele meters onder het zeeniveau. Tijdelijk verblijf werd
verdrongen door gezingshereniging. Sommigen gingen terug, maar velen zijn gebleven en maken deel uit
van de Goudse samenleving. Gouda verrijkte zich met de "Berberse whisky" (de bekende zoete thee met
pepermunt blaadjes) en met hun taal het Tamazight, dat in Gouda de tweede gesproken taal is na het
Nederlands.
Bron: Amazigh.nl
Festivalsite Tawiza.nl
Een deel van de verzameling (op het terrein van de schilderkunst) bestaat uit werk van voornamelijk
Nederlandse gerenommeerde kunstenaars zoals Marius Bauer, Simon Maris, Jan Cossaar, William Henry
Singer (geb. V.S.), Ru van Rossem, Armando, Eugène Brands, Charlotte van Pallandt en Klaas Gubbels.
Een ander deel van de verzameling omvat werk van kunstenaars uit Gouda en de regio. Veruit de meeste
van alle kunstenaars zijn officieel geregistreerd en beschreven in de belangrijkste kunstlexica (door
Pieter A. Scheen, S.J. Mak van Waay of P.M.J.E. Jacobs). De verzameling is voortdurend aan verandering
onderhevig. Gegevens over de afzonderlijke werken zijn te verkrijgen in de documentatiemappen van De
Kunstkamer.
De Kunstkamer.
